زنجیره جانبی (Sidechain) چیست؟ تکامل مقیاس‌ پذیری در بلاکچین ها

تکنولوژی وب 3 نگرانی‌های زیادی درباره مقیاس‌پذیری داشته است و در این راستا برخی برنامه‌های کاربردی به عنوان پاسخی مناسب برای این مشکل کریپتو ظاهر شدند. تاکنون، نوآوری که بیشترین تأثیر در دنیای Web3 را در سال جاری داشته، فناوری زنجیره جانبی (sidechain) است. ارائه‌دهندگان بالاترین حجم فعالیت‌های بلاکچین در جهان مانند بایننس، پالیگان، آنکر و آوالانچ همگی اقدام به انتشار زنجیره جانبی کرده‌اند که به احتمال زیاد راه حل چند منظوره برای مشکل مقیاس‌پذیری بلاک چین است.

هنگامی که این پروتکل‌ها به سطح خاصی از ترافیک در شبکه رسیدند، پروژه‌های زیادی در آن‌ها شکست خورده یا متوقف شدند. از طرفی هزینه گس شبکه اتریوم بسیار گران است و سولانا نیز به‌علت متراکم شدن بیش از حد خاموش می‌شود.

در نتیجه Web3 قادر به رشد نخواهد بود مگر اینکه معاملات سریع، کم هزینه و ایمن انجام شوند. گفتنی است که راه‌حل‌های لایه2 نیز با وجود انتظارات و پیاده‌سازی زیاد، نتوانستند مشکل مقیاس‌پذیری بلاک‌چین‌ها حل کنند. اما زنجیره‌های جانبی خود را به عنوان بهترین پاسخ این مساله مطرح کردند. در ادامه با صرافکس همراه باشید تا شما را بیشتر با این فناوری آشنا کنیم.

زنجیره جانبی (sidechain) چیست؟

یک زنجیره جانبی ممکن است با نام‌های متفاوتی توسط ارائه‌دهندگان مختلف معرفی شود. مثلا Ankr آن را App Chains می‌نامد، آوالانچ به آن SubNet می‌گوید و پالیگان از آن به عنوان SuperNet نام می‌برد. ممکن است اصطلاحات پاراچین، بلاک‌چین تو در تو، یا بلاک‌چین خاص برنامه را نیز برای سایدچین بشنوید که بایننس از آن‌ها نام می‌برد. در دنیای کریپتو هر روز ارتقا و بروزرسانی‌های جدیدی ارائه می‌شوند تا مشکلات احتمالی بلاک‌چین‌ها را حل کنند.

سایدچین یک بلاک چین مجزا است که به یک بلاک‌چین دیگر متصل است و به عنوان زنجیره اصلی شناخته می‌شود و با استفاده از یک میخ دو طرفه به هم متصل می‌شوند. این امر بدان معناست که دارایی‌های موجود روی زنجیره اصلی و جانبی را می‌توان با نرخی از پیش تعیین شده خرید و فروش کرد.

برای مبادله دارایی‌های روی زنجیره اصلی با دارایی‌های روی زنجیره جانبی، لازم است در ابتدا دارایی‌های زنجیره اصلی را به یک آدرس خاص فرستاد و در واقع آن‌ها را قفل کرد. پس از تکمیل این تراکنش، یک تاییدیه به سایدچین فرستاده می‌شود و زنجیره جانبی مقدار مشخصی از دارایی‌های موجود در خود را در اختیار کاربر قرار می‌دهد که عبارت است از مقدار دارایی‌ قفل‌شده در زنجیره اصلی ضربدر نرخ مبادله دارایی. به منظور انجام مبادله دارایی‌ها از سایدچین با دارایی‌ها روی زنجیره اصلی، باید عکس عمل فوق را تکرار کرد.

زنجیره‌ جانبی به استخراج‌کنندگان یا تولیدکنندگان بلاک خود وابسته است بنابراین زنجیره مستقل عمل می‌کند و اگر از کار بیفتد یا در معرض خطر قرار بگیرد، زنجیره اصلی همچنان به کار خود ادامه خواهد داد. عکس آن اگر زنجیره اصلی به خطر بیفتد نیز سایدچین همچنان به کار خود ادامه می‌دهد هرچند سناریوی دوم احتمالا برای زنجیره‌های جانبی فاجعه بار خواهد بود. 

ریشه های زنجیره جانبی

مهمترین جنبه در هر حساب از زنجیره‌های جانبی بر سه‌گانه بلاک‌چین متمرکز است یعنی تمرکززدایی، امنیت و مقیاس‌پذیری. در واقع، این سه‌گانه بزرگترین موانع برای پذیرش جریان اصلی فناوری بلاک‌چین می‌باشد.

شبکه‌ها و راه‌حل‌های مبتنی بر بلاک‌چین برای دستیابی به دو عامل دیگر باید روی یکی از این عوامل با هم مصالحه کنند. به عنوان مثال، اگر جنبه تمرکززدایی و امنیت را بخواهید، مقیاس‌پذیری را از دست خواهید داد. مسلما توسعه‌دهندگان تمایل ندارند تمرکززدایی و امنیت را از دست بدهند، زیرا این دو، ویژگی اساسی فناوری بلاک‌چین هستند.

بدین جهت مقیاس‌پذیری برای مدت‌ها در جایگاهی کم اهمیت‌تر نسبت به دو مورد دیگر داشته است. اما امروزه از آنجایی که کاربران برای ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز خود به سراغ بلاک‌چین‌های مختلف می‌روند، جنبه مقیاس‌پذیری نیز به یک نیاز مهم تبدیل شده است.

برای برطرف کردن این مشکل، راه‌حل‌های مقیاس‌پذیری لایه 2 مانند رول آپ و پلاسما، ارائه شدند. اما زنجیره‌های جانبی با راه‌حل‌های مقیاس پذیری لایه 2 متفاوت هستند و با توجه به اینکه به اجماع مستقل و پروتکل‌های امنیتی بستگی دارند توانایی ارائه عملکردهای اضافی را نیز خواهند داشت.

امکانات زنجیره جانبی (Sidechain)

بدون شک ظهور زنجیره جانبی بسیار امیدوارکننده است و اگر همه چیز درست پیش رود، ممکن است آینده بلاک‌چین‌ها باشد. یکی از مهم‌ترین امکانات سایدچین این است که به نرم‌افزارهای جدید اجازه می‌دهد تا روی آن مستقر و آزمایش شوند. در صورتی که نرم‌افزار مشکل داشته باشد آسیب فقط در زنجیره جانبی بروز می‌کند و زنجیره اصلی در امان است.

از دیگر امکانات زنجیره‌های‌ جانبی، داشتن یک زنجیره اصلی قوی‌تر و سریع‌تر است، زیرا تراکنش‌ها روی زنجیره‌های جانبی انجام می‌شوند. چنانچه کاربران و توسعه‌دهندگان از هزینه‌ و سرعت یک تراکنش در زنجیره اصلی ناراضی باشند، می‌توانند از برنامه موجود در زنجیره‌ جانبی استفاده کنند و این امر منجر به یک شبکه متنوع‌تر و یک زنجیره اصلی قوی‌تر و سریع تر می‌شود.

در واقع زنجیره جانبی می‌تواند تا حدی فشار را از زنجیره اصلی بردارد و به حل مشکل مقیاس‌بندی بلاک‌چین اولیه کمک کند. زنجیره‌های جانبی داده‌ها را ذخیره کرده و تراکنش‌ها را پردازش می‌کنند و یکپارچگی را در زنجیره اصلی حفظ‌ می‌کنند.

مورد دیگر اینکه زنجیره‌ جانبی موارد استفاده خاصی نیز دارد که منحصر به یک بلاک‌چین خاص است. یک مثال آن استفاده از زنجیره جانبی در شبکه EOS است. ایاس در حال حاضر با مشکل RAM مواجه شده است که گران است و توسعه‌دهندگان از آن شکایت دارند. زنجیره‌های جانبی با داشتن قیمت‌ RAM پایین‌تر با زنجیره اصلی این شبکه رقابت می‌کنند. قیمت پایین این RAM به این معنی است که فضای بیشتری در دسترس است و در نتیجه قیمت کاهش می‌یابد.

اهمیت زنجیره جانبی 

زنجیره‌های جانبی به بلاک‌چین‌ها در داشتن مقیاس، توسعه و تعامل یاری می‌رسانند. ارز دیجیتال اتریوم به هر گره نیاز دارند تا بتوانند تراکنش‌های جدید را تایید کنند، در حالی که در یک زنجیره جانبی، شبکه جانبی تراکنش‌ها را تایید کرده و فقط به صورت دوره‌ای زنجیره اصلی را بروز می‌کند. این امر به صورت تصاعدی باعث افزایش توان عملیاتی تراکنش می‌شود بدون اینکه تمرکززدایی یا امنیت شبکه را به خطر بیندازد.

این افزایش ظرفیت تراکنش به مقیاس‌پذیری بلاک‌چین کمک می‌کند و به جای اینکه کل زنجیره اصلی (یا 51 درصد آن) تراکنش‌ها را تأیید کند، سایدچین مسئولیت اعتبارسنجی معاملات خود را بر عهده می‌گیرد.

زنجیره‌های جانبی استخراج‌کنندگان، دارای گره‌های اعتبارسنجی خود هستند و به صورت دوره‌ای به زنجیره اصلی برای بروزرسانی وضعیتش گزارش می‌دهند. این امر گلوگاه‌ها را بر روی زنجیره اصلی حذف کرده و باعث افزایش مقیاس‌پذیری و سرعت شبکه می‌شوند.

چالش های Sidechain

اگرچه زنجیره‌های جانبی یک راه‌حل مناسب برای مقیاس‌پذیری بلاک‌چین هستند اما چالش‌هایی نیز به همراه دارند. اول اینکه مخالفان عقیده دارند که زنجیره‌های جانبی به اندازه کافی غیرمتمرکز نیستند و از آنجایی که کوچک‌اند، قادر به اجرای گره‌های اعتبار سنجی کمتری هستند.

این امر کنترل بخش عمده‌ی اعتبارسنجی را برای استخراج‌کنندگان آسان‌تر می‌کند. پیدا کردن ماینر نیز ممکن است برای زنجیره جانبی یک چالش باشد زیرا افراد انگیزه کمتری برای استخراج در سایدچین دارند زیرا تراکنش‌ها کمتر و در نتیجه پاداش‌های کمتری در آن‌ها وجود دارد.

زنجیره‌ جانبی راه‌حلی امیدوارکننده برای سه‌گانه مقیاس‌پذیری است و با پیشرفت‌ در اثبات SPV، ممکن است بتواند مشکل ماینینگ را به کلی حل کند. در حال حاضر، کارهای بسیاری برای پیشرفت زنجیره جانبی وجود دارد و چشم‌انداز روشنی خواهد داشت.

جمع بندی

زنجیره‌های جانبی پتانسیل زیادی برای گسترش دامنه، مقیاس و پویایی فناوری بلاک‌چین دارند و به شبکه‌های بلاک‌چین اجازه می‌دهند به صورت یک اکوسیستم مشترک ادغام شوند. قابلیت همکاری زنجیره‌ای متقابل که توسط زنجیره‌های جانبی آسان می‌شود به کاربران اجازه می‌دهد تا به طور یکپارچه در پروژه‌های مختلف حرکت کرده و جابجا شوند.

این گزینه ارزش اصلی سایدچین است. با تمام این موارد آینده زنجیره‌های جانبی بسیار امیدوارکننده به نظر می‌رسد و در صورتی که به درستی اجرا شوند می‌توانند برخی از مشکلات حال حاضر بلاک‌چین‌ها را حل کنند.

سوالات متداول