دائو (DAO) چیست؟

یکی از جذاب‌ترین مفاهیمی که  فناوری بلاک چین در حال پیاده سازی آن است، دائو نام دارد. عبارت انگلیسی Decentralized Autonomous Organization که با نماد اختصاری DAO نمایش داده می شود، به‌معنای سازمان خودگردان غیر متمرکز است. البته این تمرکززدایی تنها به سازمان های مالی و پرداخت‌های مالی محدود نمی شود و بلاک چین قصد دارد از همه فرایندهای متمرکز در دنیای واقعی تمرکززدایی کند. می توان گفت این سازمان‌های خودمختار یک نوع باشگاه هستند که ماهیت فیزیکی ندارند و تمام اعضای آن تحت یک هدف مشترک فعالیت می کنند. هر یک از اعضا این باشگاه در تصمیم‌گیری های باشگاه حق یکسانی دارند و به‌طور بالقوه می‌توانند سود بیشتری نسبت به اکثر باشگاه‌ها ایجاد کنند.

این در حالی است که در باشگاه‌های معمولی، رئیس باشگاه در مورد باشگاه تصمیم می گیرد. این ویژگی‌ سازمان های دائو درکنار بسیاری از ویژگی‌ها و کاربردهای دیگر آن باعث شده تا نقش مهمی در دنیای ارز دیجیتال بازی کنند. در ادامه این مطلب می‌توانید با مفهوم دائو، کاربردها، ویژگی‌ها و مزایا و معایب آن بیشتر آشنا شوید.

دائو (DAO) چیست؟

در فناوری بلاک چین نوع جدیدی از ساختار سازمانی تحت عنوان DAO یا سازمان غیر متمرکز ایجاد شده است که رهبر مرکزی یا شرکت حاکم ندارد،‌ بلکه توسط گروهی از مردم اداره و با استفاده از قراردادهای هوشمند، اجرا می‌شود. این گروه‌ها اهداف مشترکی را دنبال می کنند مانند سرمایه‌گذاری در استارت آپ‌ها، مدیریت استیبل کوین یا خرید برخی از توکن های ان اف تی (NFT). سازمان‌های دائو بر روی شبکه اتریوم ایجاد شده اند و پس از تشکیل سازمان، توسط اعضای آن و از طریق توکن‌های رمزنگاری اداره می‌شوند. در نتیجه، تحت کنترل هیچ دولت یا ملت خاصی نیستند.

توسعه دهندگان سازمان های DAO معتقد بودند که اگر قدرت تصمیم‌گیری در اختیار یک سیستم خودکار قرار بگیرد، احتمال خطای انسانی یا دستکاری سرمایه‌گذاران بزرگ کمتر خواهد شد. اعضا سازمان خودگردان دائو نظرات و طرح‌های خود را که مربوط به پروژه میشود مانند نحوه کار پروژه در آینده، به‌روزرسانی‌های فنی و تخصیص بودجه را ارائه می‌دهند. سپس از بین پیشنهادات مطرح شده، طرح‌هایی پذیرفته می شوند که حداکثر اعضا به آنها رای مثبت داده باشند. در نهایت، قرار دادهای هوشمند موظفند که این طرح ها را اجرا کنند. همچنین، از آنجایی که دائو برروی بلاک چین‌های منبع باز ساخته شده است، هر کسی می‌تواند کد خود را مشاهده کند.

تاریخچه دائو

در اواخر آوریل 2016  بود که شرکت Slock.it اولین دائو را ایجاد کرد و نام آن را The DAO گذاشت. این پروژه به‌لطف فروش انبوه یک ماهه توکن‌ها که بیش از 150 میلیون دلار ارزش داشت، بزرگترین کمپین جمع‌آوری سرمایه در تمام دوران‌ها بود.

در اوایل سال 2016، شرکت Slock.it به‌دنبال راهی برای جمع‌آوری بودجه‌ بود، در نتیجه یک پلتفرم تامین مالی گروهی مشابه با GoFundMe ایجاد کرد. تنها تفاوت پلتفرم جدید این بود که در DAO همه سرمایه گذاران یا اعضا سازمان برای تصمیم گیری در مورد اینکه سرمایه جمع‌آوری شده صرف چه اموراتی شوند، حق رای دارند. با گذشت زمان،‌ نسخه غیرمتمرکز دائو ایجاد شد و تقریبا 14 درصد از کل ارز دیجیتال اتریوم را در اختیار گرفت. اما این پروژه پایان خوشی نداشت،‌ چرا که در ژوئن همان سال، هکرها به این شبکه حمله کردند و حدود 50 میلیون دلار که در آن زمان حدود 3.6 میلیون اتریوم بود را به تاراج بردند. جالب اینجا است که شرکت Slock.it پس از هک منحل نشد، اما DAO هرگز وضعیت اولیه خود را به دست نیاورد.

از آن زمان به بعد، سایر شرکت‌ها، بلاک چین‌ها و علاقه‌مندان به ارزهای دیجیتال نیز اصطلاح DAO را پذیرفتند و مورد استفاده قرار گرفت. گرچه پروژه DAO اولیه به پایان رسیده است، اما تاثیر آن همچنان بر زندگی  مردم ادامه دارد.

ماجرای هک دائو

 پروژه دائو در سال 2016 توانست در طول سه هفته، ۱۵۰ میلیون دلار سرمایه جذب کند. این مبلغ یکی از بزرگترین جذب سرمایه‌های عمومی در تاریخ به شمار می رود. پیش از اینکه فرآیند جذب سرمایه به پایان برسد، متخصصان زیادی هشدار داده بودند که در پروژه The DAO باگ وجود دارد.

توسعه دهندگان پروژه دائو بر آن شدند که این باگ‌ها را رفع کنند اما قبل از آنکه کار آنها به اتمام برسد، یک هکر سودجو و فرصت طلب از این موقعیت سو استفاده کرد و با هک کردن این پروژه، تمام دارایی‌های جمع شده را از آن خارج کرد.

هک پروژه دائو، علاوه‌بر اینکه ضرر مالی برای سرمایه‌گذاران به همراه داشت، اعتبار شبکه اتریوم را نیز زیر سوال برد. چراکه این پروژه مبتنی بر شبکه اتریوم بود. میزان خسارت وارده به اتریوم آنقدر زیاد بود که متخصصان آن برای جبران خسارت، یک هاردفورک ایجاد کردند. اما تمام اعضا شبکه با ایجاد این هاردفورک موافق نبودند، درنتیجه بلاک چین اتریوم به دو زنجیره مستقل به نام های اتریوم و اتریوم کلاسیک تقسیم شد.

نحوه عملکرد سازمان دائو

نحوه کار سازمان‌های خودگران غیرمتمرکز در نام این سازمان‌ها گنجانده شده است. در این سازمان‌ها ساختارهای سلسه مراتبی که در شرکت‌های بزرگ دیده می‌شود هیچ جایگاهی ندارد. درعوض، این ساختار جای خود را به ساختار همکاری در بین اعضای سازمان داده است.

هر سازمان دائو ماموریت متفاوتی دارد، این سازمان می‌تواند تک منظوره، یا بخشی از یک پروژه بزرگتر باشد. به عنوان مثال، سازمان‌های خیریه ای که اعضای آن کمک‌های مالی را تایید می‌کنند. دائو توسط اتر تغذیه می‌شود و به گونه‌ای طراحی شده است که به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد تا به صورت ناشناس از هر کجای دنیا پول منتقل کنند. سپس، این سازمان توکن‌هایی برای سرمایه‌گذاران خود فراهم می‌کند و به آنها اجازه می‌دهد تا در تصمیمات پروژه حق رای داشته باشند.

 راه اندازی دائو معمولا در سه مرحله اتفاق می‌افتد:

۱. ایجاد قرارداد هوشمند: در مرحله اول باید سازندگان دائو، قرارداد هوشمندی ایجاد راایجاد کنند که اساس و قوانین دائو را تشکیل می‌دهد. در این مرحله باید تمام جوانب را آزمایش کنید تا کوچک‌ترین جزییات هم از قلم نیفتد.

۲. تامین مالی: پس از اینکه قرارداد هوشمند ایجاد شد، سازمان خودگردان دائو باید راهی برای دریافت بودجه و نحوه اعمال حاکمیت تعیین کند. بیشتر اوقات، برای جمع آوری سرمایه، توکن ها فروخته می‌شوند که این موضوع به دارندگان حق رای می‌دهد.

۳. استقرار: هنگامی که همه چیز راه‌اندازی شد، DAO باید در بلاک چین مستقر شود. از حالا به بعد، این ذینفعان یا اعضای دائو هستند که در مورد آینده سازمان تصمیم می‌گیرند و سازندگان آن، یا به عبارتی کسانی که قرارداد های هوشمند را نوشتند، به‌اندازه سایر سهامداران بر پروژه تاثیر می‌گذارند.

ویژگی‌های دائو

ایده پردازان در قراردادهای هوشمند، قوانین حاکم بر دائو را کدگذاری می‌کنند، سپس تغییرات دیگر را اعضا سازمان پیشنهاد می دهند. در اینجا برخی از ویژگی‌های مهم سازمان های غیر متمرکز دائو را آورده‌ایم که آن را از هر سازمان سنتی متمایز می‌کند:

• چارچوب و ضوابط آن را همه اعضا می توانند مشاهده کنند.
• کنترل این سازمان بر عهده هیچ شخص یا دولت واحدی نمی باشد.
• هر عضو DAO می‌تواند هر جنبه مالی شرکت را به‌راحتی مشاهده کرده و آن را به‌صورت عمومی بررسی کند.
• هرگونه تغییرات در کد یا پروتکل دائو باید به صورت شفاف به رای اعضا گذاشته شود.
• سازمان می تواند از برنامه های مالی غیر متمرکز (DeFi)، توکن های ان اف تی (NFT)، و سایر موارد که مفید است، استفاده کند و در سیستم تعبیه کند.

مزایا و معایب سازمان های دائو

از مهم‌ترین مزایای دائو می‌توان به این موضوع اشاره کرد که ﻣﺴﺌﻠﻪ ﮐﺎرﮔﺰار – ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ (The principal-agent dilemma) را حل می کند. این مشکل به‌علت ایجاد اختلاف برای اولویت‌بندی مدیران و کسانی که به‌جای آنها تصمیم می‌گیرند یا همان عاملان به‌وجود می‌آید که رایج‌ترین آنها بین سهامداران و مدیران عامل اتفاق می‌افتد. در این شرایط، مدیر عامل ممکن است به‌گونه‌ای عمل کند که مطابق با نظر ذینفعان نباشد و درعوض به نفع خود او باشد.

در سازمان های خود گردان دائو چون جامعه و اعضا سازمان حکومت و مدیریت سازمان را به عهده دارند، این مشکل به‌وجود نمی‌آید. ذینفعان دائو حق رای دارند و به هیچ عاملی نیاز ندارند که به‌جای آنها عمل کند.

درعوض، آنها به‌عنوان بخشی از گروه در یک راستا حرکت می‌کنند.

اما عیب و نقطه ضعفی که می توان بر سازمان های خودگردان غیرمتمرکز گرفت این است که سازمان های کاملی نیستند. این فناوری نسبتا جدید به لحاظ قانونی بودن، امنیت و ساختار آن بسیار مورد انتقاد قرار گرفته است. همچنین، دائوها می‌توانند در چندین حوزه قضایی توزیع شوند و هیچ چارچوب قانونی برای آنها وجود ندارد. درنتیجه، درصورتی که هرگونه مسائله حقوقی پیش بیاید، پروسه پیچیده‌ای برای حل آن وجود خواهد داشت.

بهترین پروژه های دائو

از آغاز ظهور دائو تا به حال سازمان های خودگردان مختلفی ایجاد شده اند که برخی از آنها توانستند به بهترین شکل ممکن عمل کنند. در ادامه لیستی از بهترین پروژه‌های دائو را ذکر کرده ایم:

کایبر نتورک (KyberDAO)

KyberDAO یکی از زیرشاخه‌های شبکه Kyber است. کایبر دائو یک استراتژی نقدینگی در بلاک چین است که امکان مبادله توکن‌های ارزهای دیجیتال را فراهم می کند. KyberDAO در جولای 2020 به وجود آمد و به افرادی که توکن‌های KNC دارند اجازه می‌دهد تا در تصمیم گیری‌های مربوط به این شبکه مشارکت کنند. این شبکه از اعضا خود به نحو عالی پشتیبانی می کند و به دارندگان توکن KNC با توکن‌های ETH جبران خسارت می کند. شفافیت در حاکمیت، و تمرکز سهامداران بر اهداف بلندمدت این شبکه از دیگر مزایای آن است. درحال حاضر، بازار شبکه Kyber بیش از 227 میلیون دلار است.

آراگون (Aragon)

آراگون یک سازمان مستقل غیرمتمرکز و ساختار یافته است تا DAOهای خود را معرفی کنند. هدف این پروژه این است که مشتریان بتوانند ازطریق سیستم دائو، از هر مکانی با هر کسی که مایلند ارتباط داشته باشند. سازمان خودگردان آراگون ادعا می‌کند که تا به امروز توانسته 1500 دائو ایجاد کند. این دائوها حدود 350 میلیون دلار دارایی مشترک دارند. کسانی که توکن ANT دارند، می‌توانند موافقت و مخالفت خود را درمورد تصمیماتی که بر روند آراگون تاثیر می‌گذارد، اعلام کنند. پروژه جمع آوری کمک‌های مالی آراگون به اعضای DAO اجازه می‌دهد تا به‌طور موثر به جمع آوری کمک‌های مالی برای سازمان خود دسترسی داشته باشند.

 saint fame dao

Saint Fame یک خانه مد مبتنی بر وب است. سهامداران این شبکه توکن‌های FAME را خریداری می‌کنند و یک طراح مد را مامور می‌سازند تا طراحی کند. پس از آن، قبل از اینکه لباس‌ها وارد بازار شوند، سهامداران طرح‌های‌ آنها را تایید می‌کنند. این روند، سنت فام را به یک خانه مد غیر متمرکز جمعی تبدیل می‌کند.

سخن پایانی

با خواندن این مطلب، حتما به ویژگی‌های اصلی دائوها مانند حاکمیت غیرمتمرکز و به‌کارگیری فناوری قرارداد هوشمند پی برده‌اید. این دو مفهوم برای سازمان خودگردان غیرمتمرکز نقش کلیدی دارند. از آنجایی که دنیای تمرکزدایی روزبه‌روز درحال پیشرفت است و تمرکز زدایی درزمینه حاکمیت امری ناممکن تلقی می‌شود، ظهور دائوها و گسترش آنها بسیار مورد استقبال قرار گرفته است. درنتیجه، این امر بعید نیست که در گذشته نه‌چندان دور، سازمان‌های متمرکز امروزی با سازمان‌های دائو جایگزین شوند. البته، درصورت ایجاد چنین تحولی، لازم است که مشکلات آنها تا حد حداکثر رفع شود.

سوالات متداول