در دنیای ارزهای دیجیتال، آشنایی با معیارهای کلیدی برای تصمیم‌گیری بهتر در مورد سرمایه‌گذاری ضروری است. یکی از معیارهایی که توجه زیادی را به خود جلب کرده است، ارزش کل قفل شده (Total Value Locked) است.
اما در ارزهای دیجیتال TVL چیست و چرا اهمیت دارد؟
در این راهنما از صرافکس، مفهوم TVL را به زبان ساده بررسی خواهیم کرد و اهمیت آن در امنیت بلاکچین را مرور می‌کنیم. آشنایی با مفهوم TVL برای افرادی که از کیف پول ارز دیجیتال برای ورود به دنیای امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای (DeFi) استفاده می‌کنند، ضروری است.
ارزش کل قفل شده یا TVL چیست؟
TVL مجموع دارایی‌هایی، مانند توکن‌ها، است که ارائه‌دهندگان نقدینگی (سرمایه) در قراردادهای هوشمند یک پلتفرم یا پروتکل قفل می‌کنند. افراد می‌توانند سرمایه خود را در بخش استیکینگ، فارمینگ یا شرکت در سایر برنامه‌های دیفای بخوابانند.
به عبارت ساده، TVL ارزش کل دارایی‌های قفل شده در پروتکل‌های دیفای است، از جمله:
- استیکینگ: سرمایه‌ای که کاربران برای پشتیبانی از عملیات شبکه در بلاکچین قفل کرده و در ازای آن پاداش دریافت می‌کنند.
- تأمین نقدینگی: دارایی‌هایی که در استخرهای نقدینگی قفل شده‌اند تا معاملات را تسهیل کرده و دسترسی به بازار را امکان‌پذیر کنند.
- ییلد فارمینگ: وجوهی که کاربران برای کسب سود یا پاداش از طریق شرکت در فعالیت‌های مختلف دیفای در شبکه قفل می‌کنند.
به طور معمول، هرچه TVL یک پروژه بیشتر باشد، امنیت و ارزش بیشتری دارد.
به زبان ساده، ارزش کل قفل شده معیاری برای سنجش میزان اعتماد کاربران به یک پلتفرم است. هرچه کاربران وجوه بیشتری قفل کنند، یعنی اعتماد بیشتری به پلتفرم دارند.
برای درک اهمیت TVL در بازار ارزهای دیجیتال، بهتر است بدانید که TVL نه تنها برای خود پلتفرم‌ها، بلکه برای سرمایه‌گذاران هم اهمیت دارد. TVL بالا نشان می‌دهد که کاربران مایل‌اند سرمایه خود را در پلتفرم مسدود کنند و در ازای آن پاداش دریافت کنند.
این کار همچنین می‌تواند نشان‌دهنده نقدینگی بالای پروتکل و انعطاف‌پذیری آن در برابر نوسانات بازار باشد.
مطالب مرتبط: راهنمای جامع لوریج در ارزهای دیجیتال + آموزش استفاده و نکات مهم
چه مواردی در دیفای دارایی محسوب می‌شود؟
برخی از انواع دارایی‌ها در دیفای عبارت‌اند از:
- توکن‌های دیفای: مانند یونی (UNI)، آوی (AAVE)، کامپاوند (COMP)، میکر (MKR) که نمایانگر مالکیت یا مشارکت در پروتکل‌های دیفای هستند.
- استیبل کوین‌ها: ارزهایی مانند دای (DAI)، یو اس دی کوین (USDC) و تتر که ارزش ثابتی دارند.
- توکن‌های LP: توکن‌هایی که کاربران در ازای ارائه نقدینگی به صرافی‌های غیرمتمرکز دریافت می‌کنند.
- توکن‌های رپد: مانند WBTC و WETH که نمایانگر دارایی‌ها در بلاکچین‌های دیگر هستند.
- ییلد فارمینگ و استیکینگ: دارایی‌هایی مانند سینتتیکس (SNX) و یرن فایننس (YFI) که برای کسب پاداش از استیکینگ و ییلد فارمینگ استفاده می‌شوند.
- ان‌اف‌تی‌ها (NFTs): توکن‌های غیر مثلی که در برخی پروتکل‌های دیفای برای اهداف مختلف به کار می‌روند.
این‌ها تنها چند نمونه از دارایی‌های حوزه دیفای هستند، زیرا این حوزه بسیار وسیع و در حال توسعه است. دارایی‌ها و پروتکل‌های دیفای دیگر نیز وجود دارند که عملکردهای مالی خاصی را در اکوسیستم‌های غیرمتمرکز انجام می‌دهند.
اهمیت ارزش کل قفل شده در دیفای
TVL یک شاخص مهم در درک سلامت کلی و محبوبیت یک بلاکچین دیفای یا برنامه غیرمتمرکز است. از جمله دلایل اهمیت این شاخص عبارت‌اند از:
- شاخص سلامت پلتفرم
TVL زیاد نشان دهنده اعتماد بالای کاربران و قوی بودن اکوسیستم است. این شاخص نشان می‌دهد که کاربران به طور فعال چه از طریق سرمایه‌گذاری، وام دادن یا ارائه نقدینگی، از پروتکل استفاده می‌کنند.
- تأثیر بر قیمت ارز
TVL اغلب با عملکرد توکن بومی پروتکل مرتبط است. برای مثال، افزایش TVL ممکن است تقاضا برای توکن را افزایش دهد و بر قیمت ارز دیجیتال تأثیر مثبت بگذارد.
- ابزاری برای مقایسه پروتکل‌ها
سرمایه‌گذاران به کمک TVL می‌توانند پلتفرم‌های دیفای را به طور بی‌طرفانه مقایسه کنند. TVL بالاتر اغلب نشانه پذیرش بیشتر پروتکل است، اما در نظر گرفتن سایر عوامل مانند امنیت، قابلیت استفاده و نوآوری هم ضروری است.
- ارتباط با روند بازار
قرار داشتن در جریان آخرین اخبار ارزهای دیجیتال می‌تواند به کاربر کمک کند تا متوجه شود که چگونه روندهای جهانی، مقررات و نوآوری‌ها بر TVL در سراسر پلتفرم‌ها تأثیر می‌گذارد.
محدودیت‌های ارزش کل قفل شده
مقدار کل قفل شده (TVL) یک معیار مفید برای ارزیابی محبوبیت و استفاده از پلتفرم‌های دیفای است، اما محدودیت‌هایی دارد که سرمایه‌گذاران باید به آن توجه کنند:
- فعالیت در مقابل ارزش: TVL بالا لزوماً به معنای فعالیت بالای کاربران در شبکه نیست. فعالیت کم کاربران با وجود TVL بالا باید زنگ خطری برای سرمایه‌گذاران باشد.
- کیفیت و امنیت: TVL بالا تضمینی برای کیفیت یا امنیت پلتفرم نیست؛ انجام تحقیقات لازم در این زمینه ضروری است.
- وابستگی به بازار: نوسانات TVL ممکن است بیشتر به عوامل خارجی (شرایط بازار، پوشش رسانه‌ای، یا احساسات سرمایه‌گذاران) مربوط باشد تا سلامت واقعی پلتفرم.
- دقت داده‌ها: هنگام استفاده از پلتفرم‌های تحلیلی، سرمایه‌گذاران باید اطمینان حاصل کنند که داده‌های TVL مرتباً به‌روزرسانی می‌شوند.
- تورم مصنوعی: بازیگران مخرب ممکن است TVL را به‌صورت مصنوعی افزایش دهند تا محبوبیت کاذب ایجاد کنند.
سرمایه‌گذاران باید علاوه بر TVL، معیارهای دیگری مانند مدل حاکمیتی پلتفرم، اقتصاد توکنی، میزان مشارکت جامعه، عمق نقدینگی، سیاست‌های ییلد فارمینگ، و پروتکل‌های امنیتی را بررسی کنند تا تصمیمات آگاهانه بگیرند.
مطالب مرتبط: معامله مارجین (Margin Trading) چیست؟
تفاوت بین ارزش کل قفل شده و مارکت کپ
اگرچه TVL و ارزش بازار (مارکت کپ) هر دو معیارهای اساسی هستند که دیدگاه‌های متفاوتی در مورد پروژه به دست می‌دهند:
TVL بیشتر بر نقدینگی و سودمندی دارایی‌ها در یک پروتکل خاص متمرکز است، در حالی که ارزش بازار دیدگاه گسترده‌تری از ارزش‌گذاری کلی یک ارز دیجیتال یا پروژه در بازار ارائه می‌دهد.
TVL بالا لزوماً با ارزش بازار بالا مرتبط نیست، زیرا TVL بیشتر در مورد تعامل کاربر و نقدینگی است، در حالی که ارزش بازار مربوط به ارزش‌گذاری دارایی و تسلط آن در بازار است.
مقایسه هر دو معیار می‌تواند درک کامل‌تری از سلامت مالی، رشد و پتانسیل پروژه ارائه دهد.
| جنبه | TVL | مارکت کپ |
| تعریف | مقدار کل دارایی‌های قفل‌شده در یک پروتکل | ارزش کل توکن‌های در گردش یک پروژه (قیمت × عرضه در گردش) |
| هدف | میزان نقدینگی و اعتماد کاربران به پروتکل را نشان می‌دهد. | ارزش بازار پروژه را بر اساس دیدگاه سرمایه‌گذاران منعکس می‌کند. |
| کاربرد | برای ارزیابی کاربری و محبوبیت یک پلتفرم استفاده می‌شود. | نشان‌دهنده احساسات سرمایه‌گذاران و علاقه به بازار است. |
| شاخص کلیدی | میزان نقدینگی اختصاص‌یافته به پلتفرم را نشان می‌دهد. | ارزش‌گذاری توکن پروژه در بازار را مشخص می‌کند. |
| عوامل تأثیرگذار | تحت تأثیر فعالیت کاربران، سپرده‌گذاری و برداشت‌ها. | تحت تأثیر قیمت توکن، تقاضای بازار و احساسات |
| قابلیت اطمینان | پایدارتر و بیشتر بر کاربرد متمرکز است. | ممکن است به دلیل گمانه‌زنی و هیجانات بازار نوسانی باشد. |
چگونه پروژه‌های دیفای را به کمک سرمایه قفل شده ارزیابی کنیم؟
برای ارزیابی پتانسیل یک پروژه دیفای می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:
- تحلیل رشد TVL: رشد مداوم ارزش کل قفل‌شده نشان‌دهنده اعتماد کاربران است. کاهش یا افزایش ناگهانی آن می‌تواند زنگ خطری برای پروژه باشد.
- مقایسه TVL: پروژه‌های مشابه را مقایسه کنید؛ TVL بالاتر نشانه محبوبیت بیشتر پروژه است.
- نسبت TVL به ارزش بازار (MC/TVL): نسبت پایین (کمتر از 1) نشان‌دهنده ارزش‌گذاری پایین و نسبت بالا (بیشتر از 1) نشان‌دهنده ارزش‌گذاری زیاد، گمانه‌زنی یا هیجان است.
- فعالیت کاربران:TVL بالا بدون فعالیت کاربران می‌تواند نشانه رکود در پروژه باشد.
- ترکیب TVL: تنوع دارایی‌ها و کم بودن وابستگی پروژه به توکن‌های بومی اهمیت دارد.
- ثباتTVL : نوسان زیاد نشانه خطر است؛ ثبات TVL نشانه پایداری پلتفرم است.
- امنیت: بررسی حسابرسی‌ها، آسیب‌پذیری‌های گذشته، و اقدامات حفاظتی ضروری است.
- رشد اکوسیستم: توسعه پلتفرم و مشارکت‌ها را بررسی کنید.
- استفاده از ابزارها: از منابع معتبری مانند DeFiLlama برای تحلیل TVL استفاده کنید.
- ترکیب معیارها: TVL را همراه با حاکمیت، کاربرد توکن، و مشارکت جامعه بررسی کنید.
با بررسی عوامل کلیدی بالا می‌توانید به ارزش ذاتی پلتفرم یا پروتکل پی ببرید.
چه عواملی بر ارزش کل قفل شده تأثیر می‌گذارد؟
از مهم‌ترین عواملی که بر ارزش کل قفل شده تأثیر می‌گذارد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شرایط بازار: بازارهای صعودی جذب نقدینگی می‌کنند، در حالی که بازارهای نزولی باعث خروج نقدینگی می‌شوند.
- برنامه‌های مشوق: ییلد فارمینگ، ماینینگ نقدینگی و پاداش‌های استیکینگ می‌توانند TVL را افزایش دهند.
- امنیت و شهرت پلتفرم: امنیت بالا و شهرت مثبت باعث جذب بیشتر نقدینگی می‌شود، در حالی که آسیب‌پذیری‌های گذشته می‌تواند TVL را کاهش دهد.
- ویژگی‌ها و کاربرد پروتکل: محصولات منحصربه‌فرد، تجربه کاربری خوب و قابلیت همکاری می‌توانند نقدینگی بیشتری جذب کنند.
- شراکت‌ها و ادغام‌های خارجی: همکاری با پلتفرم‌های دیگر باعث افزایش نقدینگی می‌شود.
- جامعه و حکمرانی: جوامع فعال و ویژگی‌های حکمرانی باعث می‌شوند کاربران برای مدت طولانی‌تر سرمایه‌های خود را در پلتفرم قفل کنند.
- توکنومیک و احساسات بازار: کاربرد توکن در دنیای واقعی و احساسات مثبت بازار باعث افزایش TVL می‌شود، در حالی که هیجان‌های سوداگرانه ممکن است آن را به طور موقت افزایش دهد.
- فضای قانونی و نظارتی: قوانین مطلوب می‌توانند باعث افزایش TVL شوند، در حالی که عدم اطمینان ممکن است باعث خروج نقدینگی شود.
- سوزاندن توکن‌ها و کاهش عرضه: مدل‌های ضد تورمی می‌توانند کمبود و ارزش توکن‌های قفل‌شده را افزایش دهند.
- رویدادها یا روندهای خارجی: به‌روزرسانی‌های بلاکچین و روندهای گسترده‌تر بازار می‌توانند جریان نقدینگی را تحت تأثیر قرار دهند.
در نهایت،TVL تحت تأثیر ترکیبی از عوامل بازار، پلتفرم و خارجی قرار دارد.
مطالب مرتبط: توکن حاکمیتی (Governance Tokens) چیست و چه کاربردی دارد؟
ارزش کل قفل شده چگونه محاسبه می‌شود؟
این فرآیند به طور کلی شامل محاسبه مجموعه دارایی‌های دیجیتالی است که در حال حاضر در یک پروتکل خاص دیفای یا قرارداد هوشمند قفل شده‌اند. این دارایی‌ها می‌تواند شامل ارزهای دیجیتال، استیبل کوین‌ها یا سایر توکن‌هایی باشد که به عنوان وثیقه برای وام‌ها استفاده می‌شوند یا برای پلتفرم نقدینگی فراهم می‌کنند.
به عنوان مثال، اگر یک پلتفرم دیفای دارای 10 میلیون دلار در قالب ارز اتریوم، 5 میلیون دلار تتر و 2 میلیون دلار دیگر توکن‌های ERC-20 قفل شده در قرارداد هوشمند خود باشد، TVL آن 17 میلیون دلار خواهد بود.
با این حال، معمولاً سرمایه‌گذاران معمولاً از پلتفرم‌های خارجی برای محاسبه TVL پروژه‌های مختلف استفاده می‌کنند. این پلتفرم‌ها از رابط‌های برنامه‌نویسی کاربردی (API) و فرآیندی به نام استخراج داده وب یا وب اسکرپینگ (web scraping) برای جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز برای محاسبه استفاده می‌کنند.
منابع معتبر برای پیگیری ارزش کل قفل شده
برای اطلاع از TVL پروژه‌های ارز دیجیتال راهکارهای مختلفی وجود دارد از جمله:
- پلتفرم‌های تحلیلی دیفای: از پلتفرم‌هایی مانند دیفای لاما (DeFiLlama)، دیفای پالس (DefiPulse) و کوین گکو (CoinGecko) برای پیگیری داده‌های TVL در پروتکل‌های مختلف دیفای استفاده کنید.
- داده‌های قرارداد هوشمند: از اکسپلوررهای بلاکچین مانند اتر اسکن (Etherscan) و اکسپلورر اسمارت چین بایننس (BscScan) برای دریافت داده‌های بلادرنگ و جزئیات TVL استفاده کنید.
- APIها: از APIهای کوین گکو، مساری (Messari) یا کوین مارکت کپ برای دریافت به‌روزرسانی‌های بلادرنگ TVL استفاده کنید یا اسکریپت‌های سفارشی ایجاد کنید.
- نوسانات قیمت: برای برآورد تغییرات TVL از آخرین قیمت توکن‌ها در پلتفرم‌هایی مانند کوین مارکت کپ استفاده کنید.
- ابزارهای تحلیل داده‌های آن‌چین: از ابزارهایی مانند نانسن (Nansen) و گلس‌نود (Glassnode) برای دریافت دیدگاه‌های عمیق‌تر درباره روندها و نقدینگی TVL استفاده کنید.
- رسانه‌های اجتماعی و به‌روزرسانی‌ها: برای آگاهی از تغییرات TVL، اطلاعیه‌های پروژه‌ها را در پلتفرم‌هایی مانند توییتر یا تلگرام دنبال کنید.
این روش‌ها به کاربران کمک می‌کنند تا در جریان آخرین تغییرات TVL پلتفرم‌های مختلف دیفای قرار بگیرند.
ارزهای دیجیتال با بالاترین ارزش کل قفل شده
توکن‌های برتر از نظر ارزش کل قفل شده آن دسته از ارزهای دیجیتال هستند که معمولاً در پلتفرم‌های دیفای قفل می‌شوند و علاوه بر تأمین نقدینگی، از پروتکل‌های غیرمتمرکز مختلف پشتیبانی می‌کنند.
طبق داده‌های وب‌سایت دیفای لاما در 17 بهمن، در زیر 10 ارز دیجیتال با بیشترین ارزش کل قفل شده را بررسی خواهیم کرد:
اتریوم: به لطف استفاده گسترده آن در برنامه‌های غیرمتمرکز و تعامل با قراردادهای هوشمند رهبر بلامنازع TVL است. اتریوم همچنان به عنوان پایه و اساس بسیاری از پروژه‌های دیفای بزرگ‌ترین سهم از TVL بازار را دارد.
- ارزش کل قفل شده: 58.39 میلیارد دلار
- سهم از TVL بازار: 53.85 درصد
سولانا: یکی از سریع‌ترین شبکه‌های در حال رشد است که به دلیل توان عملیاتی بالا مورد توجه قرار گرفته است.
- ارزش کل قفل شده: 10.24 میلیارد دلار
- سهم از TVL بازار: 9.45 درصد
بیت کوین (WBTC): محبوب‌ترین نسخه رپد بیت کوین در بلاکچین اتریوم که از آن در پروتکل‌های وام‌دهی، استخرهای نقدینگی و صرافی‌های غیرمتمرکز استفاده می‌شود.
- ارزش کل قفل شده: 6.83 میلیارد دلار
- سهم از TVL بازار: 6.3 درصد
ترون: یک ارز دیجیتال محبوب به دلیل سرعت بالای تراکنش. اخیراً TVL آن به طور پیوسته در حال افزایش است.
- ارزش کل قفل شده: 5.72 میلیارد دلار
- سهم از TVL بازار: 5.28 درصد
بایننس کوین: توکن بومی زنجیره هوشمند بایننس که به طور گسترده در استیکینگ و فارمینگ استفاده می‌شود. TVL بالای اکوسیستم بایننس نشان دهنده علاقه قابل توجه به معاملات در این پلتفرم است.
- ارزش کل قفل شده: 5.02 میلیارد دلار
- سهم از TVL بازار: 4.63 درصد
بیس (Base): از زمان راه‌اندازی، بِیس به دلیل پشتیبانی صرافی کوین‌بیس و تعداد رو به رشد برنامه‌های غیرمتمرکز پشتیبانی‌شده، شاهد رشد تصاعدی TVL بوده است. بیس قابلیت پل زدن (بریج کردن) دارایی‌ها از اتریوم و سایر بلاکچین‌ها را دارد و این نقدینگی و ارزش کل قفل شده آن را افزایش می‌دهد.
- ارزش کل قفل شده: 3.08 میلیارد دلار
- سهم از TVL بازار: 2.84 درصد
آربیتروم (Arbitrum): یک راه‌حل لایه 2 برای اتریوم است که هزینه‌های گس را کاهش داده و تراکنش‌ها را سرعت می‌بخشد.
- ارزش کل قفل شده: 2.69 میلیارد دلار
- سهم از TVL بازار: 2.84 درصد
سویی (Sui): مدل منحصربه‌فرد اجرای تراکنش موازی سویی تراکنش‌ها را با سرعت بالا پردازش کرده و موجب جذب پروتکل‌های پرشمار دیفای شده است. مدل داده‌های شی‌محور سویی برای توسعه‌دهندگانی که راه‌حل‌های دیفای می‌سازند، انعطاف‌پذیری ایجاد می‌کند.
- ارزش کل قفل شده: 1.55 میلیارد دلار
- سهم از TVL بازار: 1.44 درصد
آوالانچ (Avalanche): در هر ثانیه هزاران تراکنش را با فاینالیتی تقریباً فوری پردازش می‌کند و همین آن را برای برنامه‌های دیفای ایده‌آل می‌کند. توسعه‌دهندگان می‌توانند بلاکچین‌های سفارشی (زیر شبکه) را برای موارد استفاده خاص ایجاد کنند و به تنوع و رشد اکوسیستم دیفای کمک کنند.
- ارزش کل قفل شده: 1.31 میلیارد دلار
- سهم از TVL بازار: 1.21 درصد
هایپرلیکویید (Hyperliquid): هایپرلیکویید که با هدف تأخیر بسیار کم و توان عملیاتی بالا ساخته شده است، ارائه‌دهندگان نقدینگی و معامله‌گرانی را که به دنبال تجربه معامله‌گری سریع و بی‌نقص هستند، جذب می‌کند.
- ارزش کل قفل شده: 0.942 میلیارد دلار
- سهم از TVL بازار: 0.87 درصد
این پروژه‌ها اهمیت TVL را به عنوان یک شاخص کلیدی برای ارزیابی ثبات و محبوبیت پلتفرم‌های دیفای نشان می‌دهند. ارزش کل قفل شده بالا نشان می‌دهد که این پروژه‌ها سرمایه‌های کلانی را جذب می‌کنند، که این می‌تواند نشان‌دهنده توسعه موفق و پتانسیل بلندمدت آن‌ها باشد.
سخن آخر
ارزش کل قفل شده (TVL) شاخصی کلیدی در حوزه دیفای است که میزان دارایی‌های قفل‌شده در قراردادهای هوشمند را نشان می‌دهد و به ارزیابی محبوبیت پروژه‌ها کمک می‌کند.
با این حال، TVL به‌تنهایی معیار کافی برای تصمیم‌گیری نیست، زیرا عواملی مانند کیفیت پروژه، امنیت، نقدینگی و فعالیت کاربران را در نظر نمی‌گیرد. برای ارزیابی دقیق‌تر، باید TVL را در کنار شاخص‌های دیگر و با تحقیق کافی استفاده کرد تا تصویری جامع از سلامت و پتانسیل پروژه به دست آید.
